Παπαγιαννόπουλος Γεώργιος, ιστορικό μέλος της Επιτροπής για τη Β. Ήπειρο
Στη συνέχεια ο λόγος πέφτει σε μένα. Θα σας κάνω έναν απολογισμό απ’ τη μεριά της Επιτροπής που υπήρχε για το βορειοηπειρωτικό, τη δεκαετία του 90. Θα σας παρουσιάσω τη δουλειά που έγινε τότε, η οποία προφανώς συνδέεται με τη δουλειά που ξανά-ξεκινήσαμε τώρα με πρωτεργάτη τον Γιώργο (σ.σ. Κυριακού) και τον Κώστα (σ.σ. Δημητρόπουλο) που κάθονται δίπλα μου. Πλην όμως επειδή τίποτα τελικά δεν πάει χαμένο και ευτυχώς αυτή η δουλειά που είχαμε κάνει, η οποία είχε από ένα σημείο και μετά και σταματήσει λόγω συνθηκών, να που τώρα ξαναπιάστηκε το νήμα φαίνεται η χρησιμότητα της. Θα σας πω δύο λόγια, θα σας δείξω 2 – 3 κείμενα και όποιος θέλει από κει και πέρα κατ’ ιδίαν μπορώ να του δείξω πολλά πράγματα και εγώ και ο Κώστας όσον αφορά τη δράση μας τότε.
Λοιπόν εμείς συγκροτηθήκαμε, στην ουσία στην αρχή Ελλαδίτες, το 1991. Φτιάξαμε την Επιτροπή για τη Βόρειο Ήπειρο υπό την ομπρέλα της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα και τη Απελευθέρωση των Λαών. Με αυτονομία πλήρη δικιά μας: εμείς αποφασίζαμε, εμείς κανονίζαμε. Είχαμε όμως και μια ομπρέλα που να δίνει ένα πλαίσιο. Οι δουλειές που κάναμε ήτανε ενημέρωση και εντός εισαγωγικών υπάρχει μια άσχημη λέξη που λέγεται “διαφώτιση”, αλλά εν πάση περιπτώσει αφού δεν βρίσκω πιο κατάλληλη να πω, συν το γεγονός ότι κάναμε κάποια ταξίδια “μέσα” (θα σας πω κάνα δύο λόγια και γι’ αυτό).
Ξεκινήσαμε λοιπόν, θα αναφέρω τα ονόματα της αρχικής γραμματείας, τιμής ένεκεν: ο Κώστας ο Δημητρόπουλος, εγώ, ο Παναγιώτης ο Κόνιαρης, ο Κώστας ο Χατζηαντωνίου, ο Βαγγέλης ο Νάτσιος και ο Κώστας ο Αγγέλης. Λίαν συντόμως, στο ταξίδι που πήγαμε μέσα το ’91, προσετέθη ο αδερφός του Κώστα, ο Πέτρος ο Δημητρόπουλος, με τον οποίο μπήκαμε και κάναμε το ταξίδι Αργυρόκαστρο – Χιμάρα.
Λοιπόν, τώρα η Επιτροπή κινείτω επάνω σε μια λογική που νομίζω ότι είναι κατανοητή σε όποιον ασχολείται με τα λεγόμενα εθνικά θέματα ή σε όποιον ασχολείται με ζητήματα του ελληνισμού συνολικά και δη του Περιφερειακού. Δηλαδή η Επιτροπή έτσι κι αλλιώς κινείτω σε μια λογική αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε Δημοκρατικού Πατριωτισμού. Ελπίζω να είμαι σαφής τι εννοώ. Περιλαμβάνει και την, ας το πούμε, Αλληλεγγύη των Λαών και την ανάδειξη της ιδιαιτερότητας και της ταυτότητας του κάθε επιμέρους τμήματος του Ελληνισμού. Μ’ αυτή λοιπόν τη λογική κινηθήκαμε, μ’ αυτή τη λογική, κάναμε μερικά πράγματα, φτιάξαμε μια Διακήρυξη που περιγράφει τους σκοπούς μας, τους στόχους κλπ. Στην ουσία αυτό το κείμενο αφορά – γραμμένο από μας, αλλά στην ουσία αφορά τους Βορειοηπειρώτες που είναι “μέσα”, που ήταν “μέσα” τότε. Θεωρούσαμε δηλαδή ότι έχουν δικαίωμα στην ύπαρξη, δικαίωμα στην πολιτική αυτοδιάθεση, οικονομικά δικαιώματα, πολιτισμικά δικαιώματα, δικαίωμα στο περιβάλλον και στους φυσικούς πόρους, δικαιώματα ως μειονότητα συνολικά. Και εν τέλει σεβασμό με βάση τις διεθνείς συμβάσεις και ότι ισχύει από τον ΟΗΕ, από τον διεθνή δικαστήρια και λοιπά για όλες τις μειονότητες, αντίστοιχα πρέπει να γίνουν σεβαστά και για τους Βορειοηπειρώτες. Αυτά λέγαμε τότε. Νομίζω πως σωστά τα λέγαμε γιατί τελικά αποδεικνύεται – όχι για να ευλογήσουμε τα γένια μας – αποδεικνύεται ότι μετά από ένα κύκλο τριάντα χρόνων τα ίδια λέμε και τώρα. Εννοώ δηλαδή λίγα πράγματα έχουνε λυθεί. Έχει αλλάξει το τοπίο, αλλά η ουσία του ζητήματος παραμένει.
Δεν ξέρω αν τρώω χρόνο αλλά εν είδει ανεκδότου, το 1990 το Γενάρη ήμουνα μέλος στην Κεντρική Επιτροπή της Ελληνικής Αριστεράς (ΕΑΡ). Γι’ όποιον ξέρει, για όποιον δεν ξέρει δεν πειράζει: Λεωνίδας Κύρκος και λοιπά. Εκεί λοιπόν, το Γενάρη του 1990 κατεβάζω ένα ψήφισμα έξι μελών της Κεντρικής Επιτροπής για το Βορειοηπειρωτικό. Στην Κεντρική Επιτροπή της ΕΑΡ. Φανταστείτε τι έγινε, δεν έχω να πω κάτι άλλο. Κλαθμός και οδυρμός. Εν πάση περιπτώσει με τα πολλά βγήκε ότι στηρίζουμε τα ανθρώπινα και τα δημοκρατικά δικαιώματα των Βορειοηπειρωτών. Η δε “Βόρειος Ήπειρος” “απαγορευόταν” και ως λέξη. Κάθε φορά που έλεγα “Βόρειος Ήπειρος” , μου λέγανε “Νότιος Αλβανία”… Όχι έλεγα: “Βόρειος Ήπειρος”!
Η ουσιαστική δουλειά που κάναμε ήτανε αυτό που έχει γίνει γνωστό ως Σεμινάριο. Το 1992 το Γενάρη στο περιοδικό και σε συνεργασία με το περιοδικό Ελλοπία, όπου κάναμε έξι διαλέξεις. Μάθαμε πολλά, μάθανε και άλλοι πολλά. Ήρθαμε σε επαφή και εμείς με του εκπροσώπους τότε των σωματείων, των συλλόγων κλπ. Μίλησαν 3 – 4 ανθρώποι μεταξύ των οποίων ο συγχωρεμένος ο Δημαλέξης (σ.σ. Δημήτριος), Πρόεδρος των Χιμαριωτών, είχε κάνει μια από τις εισηγήσεις και μας είχε βοηθήσει πάρα πολύ. Δυστυχώς δεν την έχω εύκαιρη την εισήγησή του, αλλά περίπου θυμόμαστε τι έχει πει γιατί τα έχουμε γραμμένα. Μετά από εκεί, για όποιον ενδιαφέρεται για τις εισηγήσεις έχουμε μερικές εκεί (σ.σ. σε τραπεζάκι στην είσοδο της αίθουσας).
Η Επιτροπή, το Φθινόπωρο του ’91 γεμίσαμε το αμάξι μου με βιβλία που μας δώσανε Έλληνες εκδότες. Βασικά τα πολλά τα δώσαμε στο Αργυρόκαστρο, γιατί εκεί βρήκαμε τους δασκάλους που τους είχαν διώξει από τα μειονοτικά σχολεία και γινόταν μια προσπάθεια να επανέλθουν. Οι άνθρωποι καταχάρηκαν γιατί μας είχαν δώσει οι εκδότες και τους δώσαμε Ευριπίδη, Πλάτωνα… έπαθαν πλάκα. Ήταν εξαφανισμένα όλα αυτά. Μεγάλη χαρά – κοπήκαν και τα φώτα εκείνη την ώρα, 6:00 το απόγευμα. Αποτέλεσμα μου πήρανε από τα αμάξι τα πάντα…
Καταλήξαμε στη Χιμάρα. Τι να πω για τη Χιμάρα; Έφτασα στη Μάνη! Αυτό ήταν η εικόνα μου! Μαυροφορεμένες με μαντήλια. Ψάχνω την αδερφή του Δημαλέξη. Και βγαίνει μια κυρία στη βεράντα μου λέει, τι ψάχνεις; Λέω, ψάχνω την αδερφή του Δημαλέξη. Και αρχίζει και φωνάζει. Βγήκε η άλλη η γειτόνισσα, φώναξε κι αυτή, βρέθηκε… Απίθανα πράγματα και επίσης το συγκλονιστικό είναι ότι εκείνη τη μέρα άνοιξε ο ναός. Νομίζω όταν είναι Άγιοι Πάντες. Είμαστε τη μέρα που άνοιξε ο ναός από αποθήκη, πρώτη μέρα λειτουργίας και πρώτη μέρα ήρθε και μίλησε στη Χιμάρα εκπρόσωπος της Ομόνοιας, σε μη αναγνωρισμένη μειονοτική ζώνη. Ήταν συγκλονιστικό, δηλαδή αυτή η στιγμή ούτε παραγγελία να το είχαμε. Άνοιξε ο ναός, είχαμε και 3 κεριά και τ’ ανάψαμε. Δεν υπήρχανε εικόνες και είχαμε φωτοαντίγραφα της Θεοτόκου και Αγίων. Ήταν όλα κατεστραμμένα.
Κλείνω ως εξής, μετά από αυτό εκείνο που έχει μια μεγάλη σημασία και υπάρχει πολύ υλικό το οποίο θα σας δώσουμε είναι ότι τακτικά κρατάγαμε και βγάζαμε Ενημερωτικά Δελτία κάθε δύο μήνες μέχρι το ’97. Είναι μια δουλειά πολύ μεγάλη, διότι είναι καταγεγραμμένα γεγονότα από το ’91 μέχρι το ’97 που τα ξεχνάμε. Ενώ άμα τα βλέπεις μπροστά σου συνθέτεις ένα παζλ και το συνδέεις με το σήμερα. Πολλά από αυτά που σας λέω είναι ήδη στο βιβλίο του Κώστα (σ.σ. Δημητρόπουλου). Δυο- τρεις λέξεις ακόμα για τις δράσεις μας:
- Προσπαθούσαμε να το διεθνοποιήσουμε το θέμα. Στείλαμε στη Διεθνή Ένωση για τα Δικαιώματα και την Απελευθέρωση των Λαών επιστολές, ειδοποιήσαμε την Γκράφ (σ.σ. Βερένα) που ήταν Γραμματέας, στα εγγλέζικα. Προσπαθούσαμε να κάνουμε κοινωνούς ανθρώπους που είναι στην Δυτική Ευρώπη καταρχήν, του θέματος του Βορειοηπειρωτικού.
- Είχαμε φτιάξει ένα ημερολόγιο, κάποιος αγαπητός φίλος το συμπεριέλαβε σε ένα βιβλίο, δεν μας ανέφερε, δεν πειράζει ,και
- Κάναμε μια μεγάλη εισήγηση στο Πέμπτο Παγκόσμιο Πανηπειρωτικό Συνέδριο που είχε γίνει στην Πρέβεζα τον Αύγουστο του ’93. Κάναμε μια δουλειά εφ’ όλης της ύλης. Πιάσαμε (σ.σ. ζητήματα) ιστορικά, αρχαιότητα κλπ. για να υπάρχει πιο πολύ σαν ντοκουμέντο γραπτό.